Украинадаги аҳвол: Уруш, техник талафотлар, қурбонлар, қочоқлар

Ҳозирча урушдан Россия ва бошқа давлатлар кўрадиган иқтисодий талафотларнинг ҳисоби йўқ.

Бугун Россия ва Украина ўртасидаги музокараларнинг иккинчи раунди бўлиб ўтиши керак. Учрашувлар арафасида эрталабдан икки давлат душман томонга етказилган талафотлар ҳақида ахборот берди. Россия Мудофаа вазирлиги тарқатган маълумотга кўра, Россия олти кунлик жанглар давомида Украинанинг 1325 ҳарбий объектини ишдан чиқарган. Москвада ўтган брифингда мудофаа вазирлиги расмий вакили Игорь Конашенков рус ҳарбийлари Украинанинг 395 танки ва бошқа зирхли техникасини, 59 та ракета тизими, 179 та замбарак ҳамда миномётларини йўқ қилганини маълум қилди.

Шу кунгача Россия томон Украинада ҳалок бўлган аскарлари борлигини тан олсада, на ўзи ва на Украина томондан ҳалок бўлган ва ярадор бўлганлар сонини айтмай келяпти.
Ўз навбатида Украина Мудофаа вазирлиги 1 мартга қарата Россия армиясининг 29 самолёти, 29 вертолёти, 198 танки, 846 зирхли техникаси, 305 автомашинаси, 74 замбараги, 1 “Бук” зенит-ракета комплекси, 77 замбараги, 24 ракета тизими, 60 ёқилги ташувчи цистернаси, 3 дрони, 2 кемаси ва 7 та ҳаводан ҳимоя тизими йўқ қилингани ҳақида билдирди.

Кўриниб турибдики, урушда Россия авиацияси кўпроқ талафот кўраётган бўлса, Украина қўшинларининг қуруқликда ҳаракатланувчи техникасида йўқотиш кўпроқ.
Украина Мудофаа вазирлигининг билдиришича, олти кун ичида Россиянинг ҳалок бўлган, яраланган ва асирга олинган аскарлари сони 5710 кишига етган. Турли маълумот манбаларида ҳар икки томондан асир олинганлар борлиги айтилиб келмоқда, бироқ уларнинг сони ҳақида аниқ маълумотлар йўқ.

Украина томон Киев, Харьков ва Херсон шаҳарларига ҳужум қилиш вақтида ўнлаб тинч аҳоли ҳам ҳалок бўлганини айтмоқда. Бугун эрталабки маълумотларга кўра, Киев аҳолиси Россия қўшинларининг янги ҳужумларини қайтаришга тайёргарлик кўрмоқда. Улар шаҳар кўчаларига баррикадалар ўрнатиб, Молотов коктейлини тайёрлашмоқда.

Санкция ва хайрихоҳлик кўринишлари

Шу вақтнинг ўзида АҚШ ва Европа Иттифоқи (ЕИ) давлатлари Украинага ҳарбий техника, жумладан, самолётлардан ёрдам беришга қарор қилган. ЕИ бунинг учун 600 млн. евро ажратганини билдирди. Кеча АҚШ президенти Жо Байден Американинг Украинага 1 млрд. доллар ёрдам кўрсатишини маълум қилди. Умумжаҳон банки ва Халқаро валюта фонди биргаликда Украинага ёрдам сифатида 5,2 млрд. доллар ажратишга қарор қилишганини маълум қилишди.

Жо Байден Сенатдаги чиқишида Путиннинг Украинага ҳужум қилишда Украина ва Ғарб давлатларининг бу қадар кучли қаршилик кўрсатишини ҳисобга олмаган эди, деган фикрни билдирди. АҚШ ва Европа Иттифоқи давлатларининг Россияга қарши киритган санкцияларига урғу берар экан, Америка президенти “Путин ўзини нима кутаётганини билмайди”, деди. Путин эса ўз навбатида мамлакатга қарши киритилиши мумкин бўлган санкцияларга Россия тайёрлик кўрганини билдирмоқда.

Бугунги кунда бирин-кетин киритилаётган санкциялар ва уларга қўшилаётган давлатларнинг сонининг ортиб бораётгани натижасида Россиянинг банк тизими жуда оғир аҳволда қолди, рублнинг курси тобора тушиб бормоқда. Россия компанияларининг бошқа давлатлар билан олди-бердисига жиддий бўғот қўйилди. Ўнлаб давлатлар Россия билан ҳаво қатновини тўхтатди. Ўнлаган етакчи компаниялар Россияда ўз фаолиятини тўхтатишга қарор қилганини айтмоқда.

Россиянинг ўзида бу ҳолатдан ташвишга тушган депутатлар, санъат ва фан арбоблари, оддий фуқаролар урушни тўхтатиш талаби билан чиқа бошладилар. Турли шаҳарларда урушга қарши митинглар, намойишлар ўтказилмоқда. Уларнинг иштирокчиларини қамоққа олиш натижасида ҳибсхоналарда жой ҳам етишмай қоляпти.

Европа Иттифоқига қонли йўл билан

Украина президенти Владимир Зеленский 28 февраль куни Украинанинг Европа Иттифоқига аъзоликка қабул қилиш тўғрисидаги аризани расман имзолади. Кеча, 1 мартда эса Европа парламенти Россиянинг Украинага бостириб кириши ва Украинанинг Европа Иттифоқига қабул қилиш масаласини муҳокама қилишни бошлади.

Озодлик радиосининг билдиришича, Украина президенти Владимир Зеленский Европа парламенти йиғилишида видео алоқа орқали нутқ сўзлади. У рус ҳарбийларининг Харьковда тинч аҳолини бомбардимон қилиши оқибатида кўплаб одамлар, жумладан, болалар ҳалок бўлганини таъкидлади.

«Биз Европанинг тўлақонли аъзоси бўлиш учун курашмоқдамиз. Европа Иттифоқи биз билан кучлироқ бўлади. Биз билан бирга эканингизни исботланг, ўзингизнинг европалик эканингизни исботланг, шунда ҳаёт ўлимни, ёруғлик эса зулматни енгади”, – деди Зеленский ўз нутқида.

Европарламент депутатлари Зеленский нутқини якунлаганидан сўнг ўринларидан туриб гулдурос қарсаклар чалишди. Бир кун аввал БМТда ўтган йиғилишда Россия Ташқи ишлар вазири Сергей Лавров нутқ сўзлаётган пайтда йиғилиш иштирокчиларининг асосий қисми норозилик намойиши сифатида зални тарк этишди. Улар фойега чиқиб, Украина байроғи ёнида йиғилиб туришди.

Бунгача Европа Иттифоқига қабул қилиш ҳақидаги ариза бу қадар шошилинч кўриб чиқилган эмас эди. Одатда Иттифоққа қўшиш бўйича музокаралар 10 йил ва ундан кўпроқ давом этади. Масалан Туркия 1949 йилдан тортиб Европа Кенгашининг асосчиларидан бўлишига қарамай, шу кунгача ташкилотга қабул қилингани йўқ. Бу ҳақда аризани Туркия 1987 йилда берган ва фақат 12 ўтгачгина 1999 йилда Иттифоққа киришга номзод мақомини олди. 2005 йилда мамлакатни аъзоликка қабул қилиш бўйича музокаралар бошланган, бироқ масала яна 10 йилга чўзилди. Охири тоқати тоқ бўлган президент Режап Эрдўғон 2015 йили бу ташкилот энди Туркияни қизиқтирмаслиги ҳақида баёнот берди.

Кўплаб талаблардан ташқари ЕИга аъзо бўлишни истаган давлатлар ўзларида шунга бағишлаб референдум ўтказишлари шарт. Лекин Украина конституциясида мамлакатнинг Европа Иттифоқига аъзо бўлишга интилиши белгилаб қўйилгани ўша референдум ўрнини рамзий маънода қоплаши мумкин.

Аввалроқ айрим Россия сиёсатчилари таҳдид билан Россия Киевни икки кунда эгаллаб олишга қодир, деган гапларни айтишган. Лекин мана, еттинчи кундан бери Киев босқинчиларга қарши қаттиқ қаршилик кўрсатмоқда. Қизиғи шундаки, Россия президенти президенти Владимир Путин бир неча кун аввал ўзининг телемурожаатида “Россия қўшинларига Украина Қуролли кучлари эмас, Киевда ўтирган гиёҳванд ва бандитлар бошқараётган миллатчи тўдалар қаршилик кўрсатяпти”, деган эди. Мантиқан олганда олти кун давомида Россия ана шу миллатчи тўдаларни ҳам енга олмаяпти эканда?

Мамлакат тобора ҳувиллаб қолмоқда

Украинада бомбалар ва снарядларнинг портлаши, ҳаво ҳужумидан огоҳлантирувчи сиреналар тинмаётган бўлсада, у ердан юз минглаб одамларнинг чиқиб кетиши оқибатида мамлакат тобора ҳувиллаб қолмоқда. БМТ берган маълумотларга кўра, бугунги кунга келиб ўз уйларини ташлаб, қўшни давлатларга қочишга мажбур бўлган украиналикларнинг сони ярим миллионга етган.

Бошқа давлатлар ҳам ўз фуқароларини эвакуация қилишда давом этмоқдалар. Жумладан, Ўзбекистон Ташқи ишлар вазирлигининг билдиришича, 1 март куни Украинадан эвакуация қилинган 253 ўзбекистонлик Uzbekistan Airways компаниясини учинчи махсус самолёти билан ватанига учиб келишган.

Вазирлик бу билан Украинадан эвакуация қилинган фуқаролар сони 762 кишига етганини билдирди. Кеча Польшадан Ўзбекистонга яна иккита рейс ташкил этилиши кутилмоқда эди. Ўзбекистон фуқароларини Польшанинг Катовице шаҳридан эвакуация қилиш ишлари 28 февралда бошланган. Ўзбекистон фуқароларининг “Карчова” назорат пунктига келиши давом этмоқда. Расмий маълумотларга кўра, Украианада уруш бошлангунга қадар 4500 нафар атрофида ўзбекистонлик фуқаролар бўлган.

Қўшни Қирғизистон ва Қозоғистон ҳам ўз фуқароларининг уруш кетаётган ҳудудлардан ва умуман Украинадан олиб чиқаётгани ҳақида доимий равишда расмий ахборот бериб туришибди.

Россия 2022 йил 24 февралда Украинага тўлиқ миқёсли уруш бошлади. Бугун Украинанинг турли минтақаларида, жумладан Киев, Харьков, Херсон каби шаҳарларда Россия армияси ва Украина Қуролли кучлари ўртасида жанглар давом этмоқда. Урушга минглаб кўнгиллилар сафарбар қилиниб, уларга қурол тарқатилиб берилди. Президент Зеленский куни кеча уруш тажрибасига эга бўлган украинларни қамоқдан чиқариш ҳақида фармон чиқарди ва уларни ўз айбини ватанни ҳимоя қилиш билан ювишга чақирди.

Бундан аввалроқ Зеленский Украина ҳимоясига ёрдам бериш истагида бўлган чет эл фуқароларига виза очиб, уларга қурол бериш ҳақида ҳам фармон чиқарган эди.

Музокаралар бошлангани, Ғарб давлатларининг ёрдами ва жаҳон ҳамжамиятининиг уруши тўхтатиш талаби билан қилинаётган чақириқларига қарамай, Россия “махсус операция мақсадга тўла эришилгунга қадар” давом этишини айтиб келмоқда. Мақсад сифатида эса Россия Украинани “ҳарбийсизлаштириш ва миллатчиликдан тозалаш” эканини айтган.

Оқбура, Бишкек.

Расм интернетдан олинди