Ишлаяпти. Собиқ президент Асқар Ақаев ҳозирча ватанига қайтиб келмоқчи эмас

Бироқ Москвада қўним топган физик олим энди Қирғизистонга бемалол келиб кета олади.

Қирғизистоннинг 2005 йилги “инқилоб”дан кейин Москвага қочишга мажбур бўлган биринчи президенти Асқар Ақаев энди ватанига бемалол келиб кетиши мумкин. Куни кеча мамлакат бош прокуратураси унга нисбатан очилган сўнгги жиноят ишининг ёпилгани ҳақида маълумот тарқатди.

Бу хабардан хурсанд эканини маълум қилган Асқар Ақаев Россиянинг “Московский комсомолец” нашрига берган шарҳида ҳали-бери ватанига қайтиб келиш режаси йўқ эканини айтган.

“Албатта, бу воқеа мен учун жуда ёқимли… Ҳамма ишлар бўҳтондан иборат эди. Ўтган йили мен икки марта Қирғизистонга бориб, тушунтириш бериб келганман. Энди менга эътироз йўқ. Истаган вақтимда қариндошларим, яқинларим ва дўстларим билан учрашиш учун ватанимга чекловларсиз сафар қила оламан”, – деди Ақаев журналистга.

Нашрнинг яқин орада юртингизгабутунлай қайтиш режангиз борми, деган саволига Ақаев салбий жавоб берган.

“Яқин орада кетмайман, – деди собиқ президент. – Хозирча, Худога шукр, бу ерда керакман: Москва давлат университетида профессор бўлиб ишлаяпман”.

Шуни айтиш керакки, собиқ президент ўзига қўйилган айбловлар бўйича оқланган эмас. Бош прокуратуранинг маълум қилишича, жиноий ишни ёпишга бу иш бўйича таъқиб қилиш муддати ўтиб кетгани сабаб бўлган. Қолаверса, у айбларини енгиллатиш каби шартлар асосида тергов билан ҳамкорлик қилишга рози бўлган эди.

Халқаро миқёсда тан олинган физик олим, Қирғизистоннинг биринчи президенти Асқар Ақаев мамлакатни энди мустақилликка эришган оғир 1991-2005 йилларда, 14 йил давомида бошқарган. 2005 йилнинг март ойида юз берган, ғарб давлатлари томонидан киритилган ибора билан “лола инқилоби” дея аталган давлат тўнтаришидан кейин оиласи билан Москвага қочишга мажбур бўлган.

Москвада президентлик лавозимини топшириш ҳақида расмий ариза бергач, ўша ерда қолиб, илмий иш билан шуғуллана бошлади. Жаҳон миқёсида эътиборга молик бўлган қатор илмий изланишлар қилди. Москвада юрган пайтида икки акаси вафот этди, лекин уларнинг дафн маросимларига кела олмади. Бош проуратура Қирғизистонга келса ҳибсга олинишини айтгач, Москва аэропортидан қайтиб кетишга мажбур бўлган.

Бу орада ишбилармонлик билан машғул бўлган тўнғич ўғли, Қозоғистон президенти Нурсултон Назарбоевнинг қизи Алияга уйланиб, ажрашиб кетган Айдар ҳам вафот этди.

Ақаев мамлакатни ташлаб чиқиб кетгач, унга қарши коррупция борасидаги айбловловлар бир қатор жиноий ишлар очилди, лекин уларнинг бирортаси бўйича айби исботланмагач, бу ишлар ёпилган эди. Фақат “Қумтўр” олтин конини ўзлаштириш ва ишлатиш билан боғлиқ жиноий иш ҳамон ўз кучида бўлиб, 2021 йили бош прокуратура ва шахсан президент Садир Жапаровнинг ҳимояси остида Ақаев Қирғизистонга келиб, жиноий иш бўйича кўрсатма беришга рози бўлди.

Асқар Ақаевнинг ватанига икки марта келиб, берган муҳим кўрсатмалари асосида жиноий иш ниҳоясига етказилди. Бунинг натижасида олтин кони бўйича Канаданинг “Камеко” компанияси билан имзоланган шартноманинг аниқ Қирғизистоннинг зарарига тузилгани исботланди ва канадаликларни Қирғизистонга қарши халқаро суддаги даъволаридан кечишга мажбур қилди.

Бунгача Қирғизистон олтин конидаги назоратни тўла қўлига олиб, чет эллик сармоядорлар уни ташлаб чиқишга мажбур қилинган эди. Шу сабабдан конга тўла хўжайинлик қилиб келаётган канадаликлар Қирғизистонни халқаро судга берган эди.

Кейинги олиб борилган музокаралар натижасида “Қумтўр” олтин кони тўлалигича Қирғизистон тасарруфига ўтди. Бугунги кунда кон мамлакат хазинасига миллиардлаб сўм миқдорида даромад келтирмоқда. Конни ишлатиш бўйича етказилган экологик зарар ва олинган даромаднинг қонуний тасарруф қилиниши ҳақида қатор мунозаралар мавжуд. Бу борада ҳам мамлакат ичкарисида илмий ва юридик текширувлар олиб борилмоқда.

“Қумтўр” кони бўйича жиноий иш доирасида бир қатор юқори мартабали сиёсатчилар, жумладан, собиқ президент Сўўрўнбай Жээнбековнинг укаси, собиқ парламент раиси Асилбек Жеенбеков ва 2-3 нафар собиқ бош вазирлар ҳибсга олинган. Бундан ташқари, бу иш доирасида яна бир собиқ президент Қурманбек Бакиевга ҳам қидирув эълон қилинган.

Қирғизистоннинг биринчи ва собиқ президенти Асқар Ақаев келаси йилнинг ноябрида 80 ёшга тўлади.

Оқбура, Бишкек.

Расм интернетдан олинди