Қозоғистон: Мамлакат президенти Тўқаев ўзининг ожизлигини тан олди
Яқин соатларда бу ерга Россия ва Беларусьдан ҳарбий қисмларнинг келиши кутилмоқда.
Бугун, 6 январь кунининг биринчи ярмида ҳам Алмати шаҳрининг бош майдонида ўқ овозлари эшитилмоқда. У ерда 200га яқин қуролли намойишчилар борлиги, майдон атрофи ҳарбийлар томонидан қуршаб олингани айтилмоқда.
Бутун мамлакат бўйлаб ёйилган оммавий тартибсизликларни тўхтатишга ёрдам бериш учун Қозоғистон президенти Қасим-Жўўмарт Тўқаев Коллектив хавфсизлик шартномаси ташкилоти (ОДКБ) дан ёрдам сўради. Унинг мурожаатида айтилишича, мамлакатда бўлаётган тартибсизликларда ташқи кучларнинг иштироки бор. Бу аталган ташкилот қуролли кучларининг унга аъзо давлатлар ҳудудига киритишга асос бўлади.
Қозоғистонга ОДКБ кучларини киритишга қарор қилингани ҳақида ташкилотнинг амалдаги раиси, Арманистон бош вазири Николь Пашинян маълум қилган. Шундан сўнг Россия ва Беларусь ўз аскарларини жўнатишга тайёр эканини билдиришди. Ёрдамга 3,6 минг аскарниннг келиши кутилмоқда.
Тўқаевнинг маълум қилишича, кеча, 5 январь куни ҳарбийлар томонидан ҳимояга олинган Алмати шаҳри аэропорти босиб олиниб, бешта самолёт қўлга олинган. Тўқнашув чоғида турли маълумотларга кўра, 8 нафаргача ҳарбий ва полиция ходими қурбон бўлган. Бутун шаҳар бўйлаб дўконлар, давлат идоралари ва бошқа объектлар талон-тарож қилина бошлаган. Кўплаган машина ва биноларга ўт қўйилган.
Туни билан автомат ва бошқа қуроллардан отилган ўқ овозлари эшитилиб турган. Намойишчиларга қарши катта қувват билан сув сочадиган мослама, аччиқ тутун тарқатувчи шовқинли гранаталар қўлланган. Кеча тунда ўликхонага олиб келинган 15 нафарга яқин жасадлар кўрсатилган видео тарқади.
Ярим тундан сўнг расмийлар овоз кучайтиргичлар орқали шаҳарни террористик кучлардан тозалаш операцияси бошланишини айтиб, кўчада юрган одамларни уйларига кириб кетишга чақирди. Бу операция натижалари ҳам маълум қилингани йўқ.
Интернет тармоғи узиб қўйилаётгани, бир қатор телеканалларнинг ишламай қолгани туфайли мамлакатда нима бўлаётгани ҳақида тўла маълумот олиш қийин бўляпти.
Бу орада мамлакат президенти Давлат хавфсизлик кенгашига раҳбарликни ўз қўлига олди. Бутун мамлакат бўйлаб 19 январга қадар фавқулодда ҳолат жорий қилиб, комендантлик соати киритди. Миллик хавфсизлик қўмитаси ва Давлат қўриқчилик хизмати раҳбарлари ва уларнинг ўринбосарларини алмаштириб улгурди. Бунгача ҳукумат тўлалигича истеъфога кетган эди.
Эслатиб ўтамиз, бунгача собиқ президент Нурсултан Назарбаев Давлат хавфсизлик кенгашига раислик қилар ва амалда мамлакатни бошқаришда давом этаётган эди. МДҲ ёки ОДКБ каби ташкилотлар доирасида бўладиган олий даражадаги учрашувларга ҳам сўзсиз Назарбаев президент Тўқаев билан бирга борарди. Мухолифатдаги кучларнинг айтишларича, норозиликларга айнан Назарбеев ва унинг коррупцияга беланган яқинларининг амалда давлатни бошқаришда давом этаётгани ва халқнинг турмуши тобора оғирлашиб бораётгани сабаб бўлганини айтиб чиқди.
Дастлабки намойишлар 2 январь куни суюлтирилган газ нархининг тўсатдан икки баробар оширилгани сабабли бошланган эди. Икки-уч кун ичида норозилик акциялари бутун мамлакатни қоплаб олиб, оммавий тартибсизликларга уланиб кетди.
Бўлаётган воқеаларда ташқи кучларнинг қўли бор экани хусусида Тўқаевдан ташқари Россиянинг бир қатор сиёсатчилари ҳам айта бошладилар. Уларнинг айримлари бу ишда тўғридан-тўғри АҚШни айбладилар. Америка Оқ уйининг матбуот котиби Жен Псаки бу айбловларни “ақлсизлик даражасидаги ёлғон”, деб атади.
Журналистлар учун ўтказилган брифингда у россияликларнинг бу ишларнинг ортида Америка тургани ҳақидаги баёнотларни эшитганини айтди.
“Бу айбловлар мутлақо ёлғон ва Россиянинг дезинформация қилиш ҳақидаги кўрсатмаларининг бир қисми. Буни биз сўнгги йилларда жуда кўп кўрдик”, – деди у.
Псаки АҚШнинг Қозоғистон ҳокимиятини сабрлиликка, намойишчиларни эса ўз талабларини тинч йўл билан амалга оширишга чақираётганини айтди.
Бугун эрталаб, АҚШ Давлат департаменти Қозоғистондаги аҳволга доир расмий баёнот берди. У ҳар икки томондан куч қўлланганини кескин қоралаб, Қозоғистон расмийлари ва намойишчиларни сабрлиликка ва муаммоларни тинч йўл билан ҳал қилишга чақирди.
Оқбура, Бишкек.
Суратлар интернетдан олинди
