Россияга очиқ ишоратми? АҚШ «Қиёмат куни”ни Исландияга кўчирди
Салкам қирқ йил аввал Америка ва СССРни яқинлаштирган давлат энди уларни узоқлаштириши мумкин.
Америка Қўшма Штатлари ўзининг шартли равишда «Қиёмат куни” деб аталган машҳур E-6B Mercury учоғини Европага, Исландияга кўчирди. Бу ягона нусхадаги ҳарбий учоқ ядровий уруш бошланган вазиятда мамлакат ҳарбий-денгиз кучларини бошқаришга мўлжалланган ҳаво қўмондонлик нуқтасидир.
Америка ҳарбий қўшинларининг Европадаги қўмондонлигининг 28 феврал куни маълум қилишича, АҚШ стратегик қўмондонлигининг биринчи қаноти томонидан E-6B Mercury самолёти энди Исландияда, албатта, АҚШ Ҳарбий қўшинларининг Европадаги қўмондонлигининг масъулияти ҳудудида ишлайди.
Хабарда қайд этилишича, самолёт экипажи аъзолари Исландияда АҚШ элчиси ва бошқа дипломатлар ҳамда ҳарбий хизматчилар билан учрашган. Учоқнинг “Қиёмат куни” деб аталишига сабаб у фақат ядро уруши бошланган ҳолдагина ўз вазифасини бажара бошлайди, яъни, АҚШ ҳарбийлари бугунги кунда эҳтимоллиги бир қадар кўтарилган ядро урушини қиёмат қойим бўлиши билан тенглаштирган. Бунинг иккинчи маъноси – Америкага тажовуз қилган ҳар қандай кучнинг бошига қиёмат куни ҳисоб-китобини соламиз, демакдир.
АҚШ қўшинлари 1941 йилдан 2006 йилгача Исландия ҳудудида қурилган Кефлавик аэродромидан фойдаланган бўлиб, кейинроқ мамлакатни бутунлаш тарк этишган. Орадан 10 йил ўтгачгина, 2016 йилда АҚШ ва Исландия Америка қўшинларини бир қисмини яна орол-давлатга қайтариш бўйича келишув имзоладилар. Исландия расмийлари бу қадамни Европадаги хавфсизлик билан боғлиқ вазият ёмонлашгани билан изоҳлаган бўлсалар, “Қиёмат куни”нинг бу ерга кўчирилиши сабабини очиқламаганлар.
Ўз-ўзидан кўриниб турибдики, бу Россиянинг Украинага қарши уруши ва Россия президенти Владимир Путиннинг ядро зарбалари бериш билан боғлиқ таҳдидларига берилган жавобдир. Яъни, АҚШ кейинги ойларда ядро уруши хавфи деярли йўққа чиқарилганини иддао қилаётган бўлсаларда, Россияга ўзларининг ана шундай хавфга ҳам тайёр эканини кўрсатмоқдалар.
Тақдирнинг ҳазилини қарангчи, бундан 37 йил муқаддам, 1986 йилнинг октябрида Узой қиллар давомида “совуқ уруш” ҳолатида бўлиб, ўзларининг ядровий қуролларини мисли кўрилмаган даражада кўпайтирган АҚШ ва СССР раҳбарлари, Рональд Рейган ва Михаил Горбачёвлар айнан Исландияда, Рейкьявик шаҳрида учрашган эдилар.
Ўшанда бу кичкина шаҳарча икки буюк давлат ўртасидаги тенглик тимсоли сифатида танланган бўлиб, Рейкьявик АҚШ ва СССР пойтахтларидан бир хил масофада, яъни уларнинг қоқ ўртасида жойлашган эди.
Учрашувни Горбачёв таклиф қилган бўлиб, ундан мақсад – икки давлат ўртасида ядро қуролларини ишлаб чиқаришни тўхтатиш, борининг сонини қисқартириш ва ядро қуролини коинотга олиб чиқмаслик ҳақида келишиб олишдан иборат эди.
Гарчи бу учрашув чоғида томонлар аниқ бир қарорга келмаган бўлсаларда, кейинроқ имзоланган яқин ва ўрта олисликка учириладиган ядровий ракеталар сонини кескин қисқартириш ҳақидаги шартноманинг ва ядро қуролларини қисқартириш борасида бошқа келишувларга асос солган эди.
Орадан салкам 40 йил ўтиб, АҚШ ва СССРнинг мероси ўлароқ тан олинган Россия ўртасидаги аҳвол яна кескинлашди. АҚШ Россия қўшинларининг Украина ҳудудидан тўла олиб чиқишни талаб қилаётган давлатларга раҳбарлик қилар экан, бундан Россия қаттиқ норози бўляпти. АҚШ бошчилигидаги юздан ортиқ давлатлар бу урушда Украинани қўллаб, унга миллиардлаган кўламда ҳарбий ва бошқа ёрдамларни бермоқдалар.
Владимир Путин Украинага қарши ўтган йилнинг 24 февралида бошланган, “махсус ҳарбий амалиёт” деб аталсада, кенг кўламда бошланган урушни бошлар экан, ўша кунги баёнотида кимки Россияга бу ишда ҳалал беришга уринса, ўзига яраша жавоб олиши ҳақида жиддий огоҳлантирган. Аммо бир йилдирки, АҚШ ва бошқа давлатлар Украинага аввал енгил, кейинроқ оғир зирҳли техника, ҳаво ҳужумидан ҳимоя мажмуаларини етказиб бермоқда. Россия раҳбарияти бунга қарши ҳеч нарса қила олмаяпти ва энди Россиянинг Украина билан эмас, бутун бошли НАТО билан урушаётганини айтмоқда.
АҚШ учоғининг Исландияга кўчирилиши Россиянинг Беларус ҳудудида жойлаштирилган худди шу каби А-50 разведкачи ҳарбий учоғининг дронлар ҳужуми натижасида жиддий зарар кўрганидан кейин амалга оширилгани ҳам тасодиф эмасдай кўринади.
Оқбура, Бишкек.
Расмлар интернетдан олинди
