Америка иқтисодий санкцияларни кучайтирди. Хитой эгардан тушмаяпти
Бу сафар АҚШ Хитойнинг ҳарбий-тиббий илмий муассасаларига зарба беришга қарор қилди.
Қўшма Штатлар Шинжондаги уйғурлар ва бошқа мусулмонларга нисбатан инсон ҳуқуқларини бузгани учун Хитойнинг бир қанча компанияларига қарши янги санкцияларни эълон қилди. Буни бир қанча ғарб давлатлари қўллаб-қувватлаб чиқдилар.
Халқаро оммавий ахборот воситаларининг таъкидлашича, АҚШ Савдо вазирлиги Хитой Ҳарбий тиббиёт фанлари академияси ва унинг ҳарбий биотехнологияга ихтисослашган 11 тадқиқот институтини маҳсулот экспорт қилиш ҳуқуқларини чекловчи фирма ва муассасаларнинг санкциялар рўйхатига киритган.
Хитойга қарши қаратилган бу иқтисодий чораларга Шинжон (Шарқий Туркистон) мухтор туманидаги мусулмон бўлган туб этник гуруҳларга, жумладан, уйғурлар, қозоқлар, қирғизлар ва бошқаларга қарши камида беш йилдан бери олиб борилаётган репрессив сиёсати сабаб бўлмоқда.
Маълумки, Хитой ўзининг мусулмонларга қарши қўллаётган чораларини, жумладан, уларни “қайта тарбияловчи” сиёсий лагерларга мажбуран жойлаштириш, «касб-ҳунар ўргатиш марказлари» орқали уларни гўёки “радикаллашувининг” олдини олиш ҳаракати деб таърифлаб, ўзини оқлаб келмоқда.
Бунгача ҳам АҚШ маъмурияти Хитойга нисбатан бир қатор санкциялар эълон қилган. Масалан, ўтган ҳафта “Оқ уй” 2022 йилда Пекинда бўлиб ўтадиган қишки Олимпиада ўйинларига «инсон ҳуқуқларини қўпол равишда бузиш ва Хитойнинг Шинжондаги ваҳшийликлари» сабабли дипломатик бойкот эълон қилди. Бир қатор бошқа Ғарб давлатлари ҳам бу чораларга қўшилишини маълум қилган.
Бўш келишни истамаган Хитой ҳам бу чораларга қарши жавоб сифатида Америка амалдорларига нисбатан бир қатор санкциялар киритган эди.
Энди, норасман бўлсада, Қўшма Штатларнинг Хитой ғазначилиги ва мамлакатнинг бир қатор ташкилотларига нисбатан молиявий жазо чораларини қўллаши мумкин экани айтилмоқда. Бунга сабаб сифатида АҚШ разведкасининг Хитойда маҳаллий аҳоли норозилигини бостириш ниятида бутун Шинжон бўйлаб одамларнинг юзидаги биометрик маълумотларни олиш орқали уларнинг шахсини аниқлаш ва минтақанинг 12 ёшдан 65 ёшгача бўлган аҳолисининг барчасидан ДНК намуналарини олишга асосланган юқори технологияли кузатув тизимини ўрнатганини аниқлагани айтилмоқда.
Шу билан бирга, 16 декабрь куни Сенат бир овоздан қабул қилган қонун лойиҳасига кўра, агар Хитой Шинжондаги корхоналарида маҳсулотлар мажбурий меҳнатсиз ишлаб чиқарилаётганини исботлай олмаса, у ерда ишлаб чиқарилган барча маҳсулотлар импортини тақиқлаб қўяди. Қонун лойиҳаси шу кунларда имзолаш учун президент Жо Байденга юборилади.
Бунга жавобан Хитой ҳукумати АҚШни бозор иқтисодиёти тамойилларини поймол қилишда ва ўзлари аъзо бўлган Халқаро савдо ташкилоти (ВТО) қоидаларини бузишда айблади. Инсон ҳуқуқларини бузиш борасида ўзига қўйилган даъволарни рад этар экан, Хитой ҳамиша Шинжондаги мусулмонларнинг ҳақ-ҳуқуқларига риоя қилиниб келаётганини айтади.
Хитойнинг расмий вакили берган баёнотда айтилишича, мамлакат ўзининг миллий суверенитети ва хавфсизлигини ҳамда Хитой компанияларнинг қонуний ҳуқуқ ва манфаатларини ҳимоя қилиш учун барча зарур чораларни кўришини айтиб Америка Қўшма Штатларини огоҳлантирди.
Жорий йилда дунё иқтисодиётини таҳлил қилувчи халқаро ташкилотлар Хитойни дунёнинг энг иқтисодиёти кучли ва бой мамлакати сифатида эътироф этдилар. Бунгача ҳамиша дунёнинг энг бой мамлакати сифатида АҚШ тан олиниб келарди.
Оқбура, Бишкек
