Фаластин-Исроил уруши: Исроил отдан тушсаям эгардан тушмаяпти

Жаҳон ҳамжамияти талабига бўйсунишга мажбур бўлган террорчи давлат тўрт кунга ўқ узишни тўхтатади.

Исроилнинг Ғазо ҳудудида қарийб икки ойдан бери олиб бораётган қирғинбарот урушини, Фаластин халқига қарши кучайган ошкора қатлиомни тўхтатишни Бирлашган миллатлар ташкилотидан тортиб минглаб ташкилот ва юздан ортиқ давлат талаб қилиб келаётган эди. Лекин Исроил бу инсонийлик даъватини сурбетларча рад этиб келди.

Ниҳоят, Исроил бош вазири Бинямин Нетаняху 22 ноябр тонгида Ғазодаги бомбардимон ва отишмаларни камида тўрт кунга тўхтатилишини эълон қилди.

Келишув кучга кириши учун Исроил олий суди бу келишув ва қарорнинг қонунийлигини тасдиқлаши зарур. Яҳудийлар давлати бу ва бошқа сабабларга кўра, келишувнинг жума кунидан тортиб кучга кириши мумкинлигини эълон қилди. Бунгача келишув муддати беш кун экани ва унинг пайшанба куни кучга кириши ҳақида айтилган эди.

Келишувга кўра, Исроил ҳарбийлари Ғазода эгаллаган позицияларида қолади, Ғазо шимолини тарк этган фаластинликларга эса ўз уйларига қайтишга рухсат берилмайди.

Исроилнинг энг замонавий ракета ва оғир техникани қўллаб олиб бораётган уруши оқибатида Ғазо шаҳри тўла вайрон бўлди. Фаластин Соғлиқни сақлаш вазирлиги берган маълумотга кўра, бомбардимонлар ва ёппасига қирғин қилиш оқибатида бу ерда 13 мингдан ортиқ киши ҳалок бўлган. Уларнинг олти мингга яқини ёш болалар ва яна шунчаси аёллар ва қариялар экани айтилмоқда. Юз минглаб киши ўз яшаб турган жойларини ташлаб чиқишга мажбур бўлган.

Куни кеча Туркия президенти Ражаб Тоййиб Эрдўғон Германия канцлери Олаф Шольц билан учрашув чоғида Ғазо деган жойнинг энди деярли йўқ эканини айтди. Дарҳақиқат, Ғазонинг жанубий қисмида, айниқса Ғазо шаҳрида барча касалхоналар, масжид, черков, мактаблар ва бошқа барча объектлар билан бирга турар-жой бинолари ҳам ер билан яксон қилинди.

Вақтинчалик тинчлик эълон қилган кунларида ҲАМАС ташкилоти 7 октябрда Исроилга қилган ҳужуми давомида гаровга олган 200 дан кўпроқ кишининг 50 нафарини озод қилиши, бунинг эвазига Исроил ўз қамоқхоналарида сақлаётган фаластинликларнинг бир қисмини, тахминларга кўра 150 кишини озод қилиши кўзда тутилган.

Шу вақтнинг ўзида Халқаро ташкилотлар уруш бўлаётган ҳудудга тинч аҳоли учун озиқ-овқат ва дори-дармонлар олиб келинишига эришишга умид билдирмоқдалар. ЮНИСЕФ тарқатган маълумотга кўра, тез кунда бу ерда ёш болалар очликдан ўлим хавфи остида қолишлари мумкин. Бугунги кунда 7000 гўдакнинг ана шу аҳволга яқинлашиб қолгани эътироф этилди.

Ҳар икки томондан озод қилинадиганларнинг аксарияти аёллар ва болалардан иборат. Бугунги кунда Исроил қамоқхоналарида Фаластинга эркинлик талаби билан чиқиб қамоққа ташлан юзлаб маҳаллий мусулмонлар азият чекмоқда. Келишувнинг иккинчи босқичида яна бир кунлик тинчлик эълон қилинади ва 10 киши гаровдан озод этилади. Биринчи босқичда ҳам гаровдагилар, асосан АҚШ ва Европа давлатлари фуқаролари, кунига 10-15 кишидан бўлиб-бўлиб озод қилинади.

Бунгача Исроил гаровдагиларнинг тақдирини иккинчи даражага қўйиб, аввал ҲАМАС ташкилотини “ер юзидан супуриб ташлашни” мақсад қилган эди. Бу қарор фуқаролари гаровга олинган турли давлатлар ва Исроилнинг ўзида ҳам катта норозиликка сабаб бўлди. Турли томондан ўтказилган катта босим остида Нетаньяху ҳукумати ўз фикрини ўзгартиришга мажбур бўлди.

Қолаверса, турли давлатлардаги Фаластин муаммосини яхши билган экспертлар, хусусан махсус хизматларнинг собиқ вакиллари ҲАМАСни бутунлай йўқ қилиш – бажариб бўлмас вазифа эканини айтиб келмоқдалар. Чунки бу ташкилот тарғиб қилаётган ғоя – Фаластин ерида зўрлик билан ўрнатилган давлатни, яъни Исроилни йўқ қилиш ғояси нафақат ҲАМАСни қўллаётган Эрон ва бошқа давлатлар, балки ўз ерларидан қувғин қилиниб, ватансиз қолган миллионлаб фаластинликларнинг қалбидан чуқур жой олган. Бугунги қирғин эса, Исроилга қарши нафратни янада кучайтириб, авлоддан авлодга ўтиб боришини таъминлади.

Яна бир муҳим жиҳат – ҲАМАС ташкилотининг сиёсий раҳбари Исмоил Хания бугунги кунда Қатар давлати паноҳида ўша ерда, Доха шаҳрида яшайди. Ташкилотнинг ҳарбий қаноти раҳбари 61 ёшли Яхя Синвар эса қаерда экани ноъмалум. Уни излаб топиш ва йўқ қилиш Исроил ва АҚШнинг биринчи галдаги вазифалари сифатида эълон қилинган. Аммо экспертлар у ёки бу лидерни йўқ қилиш билан бу ташкилот йўқ бўлиб кетмаслигини қатъий эътироф этмоқдалар. Чунки фаластинликларга қарши 70 йилдан ортиқ давом этаётган геноцид, хўрлик ва тахқирлашларга қарши жонини тикиб қўйган одамлар Фаластин ерида кўплаб топилади.

Халқаро ташкилотлар Ғазодаги қирғин давомида ўнлаб БМТ тузилмалари вакиллари ва журналистларнинг ҳалок бўлганини айтишмоқда. Жумладан, Журналистларни ҳимоя қилиш халқаро қўмитаси 50 журналистнинг ҳалок бўлгани, уларнинг 45 нафари фаластинлик, тўрт нафари исроиллик ва бир нафари ливанлик эканини маълум қилди. Бундан ташқари ОАВ ходимларининг уч нафари бедарак йўқолган, 11 нафари яраланган ва 18 нафари ҳибсга олинган.

Бир қанча оммавий ахборот воситалари, жумладан BBC, Al Jazeera, RT Arabic, Al-Araby TV ва бошқалар Исроил Ғазо сектори ва Ғарбий Соҳилда журналистик фаолиятга тўсқинлик қилаётганидан шикоят қилган.

Оқбура, Бишкек.

Расм интернетдан олинди