Қирғизистоннинг собиқ президентларига тарих музейидан ҳам ўрин тегмаяпти

Афтидан, мамлакатда мустақиллик йилларида бўлиб ўтган “инқилоб”ларга муносабат жиддий ўзгаради шекилли.

Мана беш кунки, Бишкекдаги Давлат тарих музейига киришни истаган одамлар ўнлаб метрга чўзилган навбатда соатлаб кутиб туришга мажбур бўлишяпти. Гап шундаки, беш йил аввал таъмирлаш учун ёпилган, пойтахтнинг қоқ марказида жойлашган тарих музейи шу йилнинг 20 ноябрида очилди. Совет даврида у Ленин музейи бўлиб, номи ўзгарганига қарамай, то 2016 йилгача ҳам у ерда 1917 йилдаги “Октябрь инқилоби”, пролетариат доҳийси Владимир Ленин ва инқилобчиларга, Совет даврига бағишланган улкан гипс паннолар ва бошқа экспонатлар сақланиб келаётган эди.

Беш йил аввал Туркиянинг молиявий ёрдамида бошланган реконструкция ва таъмирлаш ишларида катта суиистеъмол қилишларга йўл берилгани сабаб жиноий ишлар очилган ва бу катта ғалва-жанжалга уланиб, бир нечта катта амалдорлар жиноий жавобгарликка тортилган, музейнинг очилиши эса кейинга сурилиб келаётган эди. Одамларнинг бу ерга оммавий равишда кела бошлаганининг яна бир сабаби – кириш 10 кун давомида бепул деб эълон қилингани бўлди.

Одамларнинг музейнинг янги қиёфасини кўришга ошиқишларининг яна бир сабаби, у ерда собиқ президентларга бағишлаб жойлаштирилган экспонатлар ва улар билан боғлиқ норозиликлар бўлиши ҳам мумкин. Куни кеча 2010 йилнинг 7 апрелидаги “инқилобда” ҳалок бўлганлардан бирининг қизи, “Ботирлар умиди” жамоатчилик бирлашмасининг бошлиғи Айчурўк Қамаева музейдан чиққач, видео ёзув орқали президент Садир Жапаровга мурожаат қилди. Аёл давлат бошлиғидан 2010 йилнинг апрелида мамлакатни ташлаб қочиб кетган собиқ президент Қурманбек Бакиев билан боғлиқ экспонатларни музейда чиқариб ташлашни талаб қилди.

“Агар унинг суратларини олиб ташлашга сизнинг сиёсий эркингиз етмаса, унда бу қонхўр, бешафқат одамнинг сурати остига, “У ўз халқини қирган, Алатўў майдонида қон тўккан ва оқибатда 500 одам ярадор бўлиб, чўлоқ-сўпоқ бўлиб қолишган…”, деб ёзиб қўйиш керак, дейди Қамаева видео мурожаатида.

Бу мурожаатга расмий жавоб берилгани йўқ. Лекин бунгача яна бир собиқ президент, ҳозирда турли айбловлар билан қамоқда ўтирган, айрим айбловлар бўйича 11 йилдан ортиқ муддатга қамоққа ҳукм қилинган Алмазбек Атамбаевга тегишли экспонатларнинг музейдан олиб ташлангани маълум бўлди.

Қизиғи, 2010 йилнинг апрелида айнан Атамбаев бош бўлиб амалга оширилган давлат тўнтаришидан кейин ўша пайтдаги президент Бакиев юртни ташлаб чиқиб кетган ва ўз лавозимидан воз кечишга мажбур бўлган ва шундан сўнг ҳокимият тепасига Атамбаев келган эди.
Ҳозирда Беларус президенти Александр Лукашенко ҳомийлиги остида у ерда катта лавоимларда ишлаб келаётган Қурманбек Бакиев ўз навбатида 2005 йилнинг мартидаги биринчи “инқилоб”дан кейин президентликка сайланган эди. Ўшанда бунгача давлатни 15 йилдан ортиқ бошқарган тўнғич президент, академик Асқар Ақаев Россияга қочиб жон сақлаган. Ақаев ҳозирда Москва давлат университетига дарс бериб, илмий ишлар билан машғул.

Музейда Қурманбек Бакиевнинг суратлари 2005 йилнинг март ойидаги воқеалар тасвирланган бўлимда кўзга ташланади. Митинглар акс этган бу расмларда Ақаев ҳокимиятининг ағдарилишида ҳам муҳим роль ўйнаган Атамбаевнинг расмлари йўқ. Умуман музейда 2010 йилнинг 7 апрелидаги иккинчи “инқилоб” тарихига ўрин берилмагани қизиқ. Музей ходимларининг айтишича, бу билан боғлиқ экспонатлар музейнинг очилишидан бир неча кун аввал олиб ташланган. Музей ходимлари бунинг сабабини тушунтириб бера олишмаган.

Ижтимоий тармоқларда авж олган норозиликлардан кейин Маданият, маълумот, спорт ва ёшлар сиёсати вазири Азамат Жаманқулов 7 апрель билан боғлиқ “экспонатларни қисқартиришга қарор қилингани” сабабини тушунтирди. Унинг айтишича, 2010 йилнинг апрель ойидаги воқеаларга бошқа музейларда кенг ўрин берилган ва кўплаб экспонатлар ўша музейларга берилган.

Кўриниб турибдики, юқорида тилга олинган масала кўпроқ расмийларнинг мамлакатнинг янги тарихида бўлиб ўтган сиёсий воқеаларга тарихий баҳо беришда бир қарорга келишмаганидан дарак беради. Лекин нима бўлганда ҳам, давлатнинг оз эмас, кўп эмас, беш, ўн йиллик тарихини ўчириб юбориш мумкин эмаску?

Музей яна беш кун давомида бепул, эрталабки 10.00дан кечки соат 18.00гача очиқ бўлади

.

Оқбура, Бишкек.

Сурат интернетдан олинди